کنترل کیفیت قیر یکی از مراحل حیاتی در تولید و استفاده از این ماده مهم در صنعت راهسازی و ساختمانسازی است. فرایند کنترل کیفیت انواع قیر شامل مجموعهای از آزمایشها و بررسیهای دقیق است که بهمنظور ارزیابی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی این ماده انجام میشود.
هر یک از این ویژگیها میتواند تأثیر مستقیمی بر عملکرد و دوام قیر در کاربردهای مختلف داشته باشد؛ بنابراین در این مقاله همراه ما باشید تا اطلاعات مهمی در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم.
روشهای کنترل کیفیت قیر
باتوجهبه اهمیت کنترل کیفیت این محصول، استانداردهای بینالمللی و ملی متعددی برای انجام این آزمایشها تدوین شدهاند.
رعایت این استانداردها و انجام دقیق آزمایشها، تضمینکننده کیفیت و کارایی قیر در پروژههای عمرانی است و میتواند از بروز مشکلات و هزینههای اضافی در آینده جلوگیری کند. برخی از آزمایشها و استاندارهای کنترل کیفیت قیر شامل موارد زیر میشوند.
کنترل کیفیت قیر خالص
آزمایشهای کنترل کیفیت انواع قیر خالص به مهندسان و متخصصان کمک میکنند تا از کیفیت و عملکرد مناسب قیر در پروژههای مختلف اطمینان حاصل کنند. برخی از مهمترین آزمایشها و معیارهای کیفیت قیر خالص شامل موارد زیر میشوند.
کنترل میزان نفوذ
در آزمایش نفوذ قیر خالص، سختی قیر با استفاده از یک سوزن استاندارد که تحت بار ۱۰۰ گرمی به مدت ۵ ثانیه در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد به داخل قیر نفوذ میکند، تعیین میشود.
مقدار نفوذ بر حسب دهم میلیمتر اندازهگیری میشود و هرچه نفوذ کمتر باشد، قیر باکیفیت و سختتر است. این آزمایش با دستگاه نفوذ قیر اتوماتیک و بر اساس استاندارد ASTMD-5 انجام میشود.
کنترل گرانروی
هرچه گرانروی قیر بیشتر باشد، خواص جامد بیشتری از خود نشان میدهد. در دماهای بالاتر، گرانروی کمتر است. این ویژگی با دستگاه ویسکوزیته کینماتیک اندازهگیری میشود و استاندارد آن ASTMDAA5 است.
کنترل درجه اشتعال
در کنترل کیفیت قیر درجه اشتعال دمایی است که در آن گازهای متصاعد از قیر با نزدیکشدن به شعله مشتعل میشوند. حداکثر دمایی که میتوان قیر را در کارگاه گرم کرد به درجه اشتعال محدود میشود. این آزمایشها بر روی قیرهای محلول نیز انجام میشود و استاندارد آن ASTMD22 است
کنترل افت وزنی
افت وزنی قیر در دمای بالا به دلیل تبخیر بخشی از روغنها و ترکیبات نفتی آن است. این ویژگی در دمای ۱۶۳ درجه سانتیگراد و به مدت ۵ ساعت اندازهگیری میشود.
کنترل درجه کشش
این آزمایش برای اندازهگیری میزان کشش و انعطافپذیری قیر انجام میشود. در این آزمایش نمونهای از قیر در دمای مشخص کشیده میشود تا زمانی که بشکند. طول کشیده شده تا نقطه شکسته را متخصصان اندازهگیری میکنند.
کنترل درجه خلوص
حلال قیر، تتراکلروکربن و سولفور کربن است. با حلکردن نمونهای از قیر در این مواد، ناخالصیها باقی میمانند و درجه خلوص قیر تعیین میشود. نسبت وزن قیر به وزن ناخالصیها درجه خلوص است.
کنترل نقطه نرمی
نقطه نرمی دمایی است که در آن قیر از حالت جامد به حالت روان تبدیل میشود. هرچه درجه نرمی قیرهای معمولی (حدود ۶۰ تا ۷۰ درجه سانتیگراد است) بیشتر باشد، حساسیت کمتری نسبت به تغییرات دما دارد.
کنترل کیفیت قیر امولسیونی
قیر امولسیون از سال ۱۹۵۱ به دلیل ویژگیهای خاص خود، جایگزین قیر امولسیونهای آنیونی شده است. اگرچه آب و قیر به طور طبیعی با هم مخلوط نمیشوند؛ اما تکنولوژی تولید قیر امولسیون این امکان را فراهم کرده است که درصدهای مختلفی از قیر در فاز پیوسته آب پراکنده شوند.
امولسیفایرها ذرات قیر را بهصورت باردار در فاز پیوسته آب معلق و پایدار نگه میدارند، بهطوریکه قیر بهصورت ذرات بسیار ریز در آب شناور میشود. انواع امولسیونهای تولیدی بر اساس سرعت شکستهشدن به سه دسته دیر شکن، تندشکن، کندشکن تقسیم میشوند.
مزایای استفاده از قیرهای امولسیونی شامل موارد زیر میشوند:
- عدم اشتعالپذیری در هنگام ذخیره، حمل و اجرا
- قابلیت استفاده در دمای محیط
- سازگاری با محیطزیست و عدم آلودگی در مراحل تولید، حمل و استفاده
- به دلیل خاصیت سیال بودن دارای قابلیت نفوذپذیری بالا است.
- قابلیت بارگیری آسان بهصورت فله یا بشکه
- قابلیت پمپاژ آسان به دلیل ویسکوزیته مناسب
آزمایشهای کنترل کیفیت قیر بر روی قیر امولسیون عبارتاند از:
- تعیین مقدار باقیمانده قیر از تقطیر
- تعیین باقیمانده قیر در اثر تبخیر
- مشخص کردن ماده روغنی تقطیرشده
- تعیین مقدار آب
- تعیین بار الکتریکی ذرات امولسیونی قیر
آزمایشهای تعیین پایداری امولسیونهای قیری عبارتاند از:
- گلوله شدن
- سست و انبارش
- اختلاط با سیمان
- یخزدگی
- پایداری در هنگام ذخیرهسازی
- قابلیت امتزاج با آب
- آزمایش پوشش
- قابلیت اندود و مقاومت در مقابل آب
آزمایشهایی که بر روی کنترل کیفیت قیر باقیمانده از تقطیر قیر امولسیونی انجام میشود؛ عبارتاند از:
- تعیین درجه نفوذ
- تعیین قابلیت شکلپذیری یا کشش
- تعیینکردن مقدار اندازه قیر در تری کلرو اتیلن
- تعیین چگالی باقیمانده
- تعیین مقدار خاکستر
- آزمایش شناوری
کنترل کیفیت قیر محلول
قیرهای محلول از ترکیب قیر خالص با حلالها یا روغنهای نفتی به دست میآیند. کنترل کیفیت قیر محلول به نوع و مقدار حلال و همچنین مقدار قیر خالص بستگی دارد. هرچه مقدار حلال نفتی بیشتر باشد، قیر محلول روانتر خواهد بود.
در ایران، درصد حلال مصرفی در قیرهای محلول بین ۱۰ تا ۵۰ درصد متغیر است، به این معنا که درصد وزنی قیر خالص در قیر محلول حدود ۵۰ تا ۹۰ درصد است.
در مواردی که دسترسی به وسایل گرمکننده قیر محدود است، قیر در دماهای بالا تجزیه یا در هنگام کار سرد میشود و همچنین برای ایمنی کارگران، جلوگیری از آتشسوزی و صرفهجویی در زمان از قیرهای محلول استفاده میشود.
این قیرها در راهسازی برای اندودههای سطحی، آسفالت سرد کارخانهها و یا مخلوط در محل استفاده میشوند. قیرهای محلول بر اساس سرعتگیرش و نوع حلال به سه دسته تقسیم میشوند.
قیرهای زودگیر
این نوع قیر با استفاده از بنزین بهعنوان حلال تهیه میشود و به دلیل تبخیر سریع حلال، قیر اصلی بهسرعت باقی میماند. کنترل کیفیت قیر زودگیر بر اساس ویسکوزیته به چهار نوع RC70، RC250، RC800 و RC3000 تقسیم میشود که واحد کندروانی آنها سانتی استوک است.
قیرهای کندگیر
این نوع قیر با استفاده از نفت سفید بهعنوان حلال تهیه میشود که سرعت تبخیر آن کندتر از بنزین است. کنترل کیفیت انواع قیر کندگیر به پنج دسته MC30، MC70، MC250، MC800 و MC3000 تقسیم میشود.
قیرهای دیر گیر
این نوع قیرها نیز مانند قیرهای MC و RC دارای حلال هستند؛ اما حلالهای آنها با سرعت بسیار کمتری تبخیر میشوند. کنترل کیفیت قیر دیر گیر که از حلالهایی مانند گازوئیل یا نفت سیاه استفاده میکند به چهار دسته SC70، SC250، SC800 و SC300 تقسیم میشود.
در شرکت مهندسی قیر کیاپترو، مراحل کنترل کیفیت انواع قیر محلول مشابه قیرهای امولسیونی انجام میشود. این آزمایشها در ابتدای تولید، حین تولید و هنگام بارگیری بر روی نمونههای قیرهای محلول انجام میشود تا از کیفیت آنها اطمینان حاصل شود.
آزمایشهای انجام شده بر روی قیرهای محلول عبارتاند از:
- تعیین ویسکوزیته سینماتیک در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد بر حسب CST
- تعیین نقطه اشتعال به روش Open Cup (ظرف روباز)
- تعیین درصد آب موجود
همچنین آزمایشهای انجام شده بر روی کنترل کیفیت قیر باقیمانده از تقطیر عبارتاند از:
- تعیین درجه نفوذ در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد بر حسب دهم میلیمتر
- تعیین کششپذیری قیر در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد بر حسب سانتیمتر
- تعیین میزان حلالیت در تری کلرو اتیلن بر حسب درصد
تأثیر کنترل کیفیت بر عملکرد و دوام قیر در تولیدی کیاپترو
کنترل کیفیت نقش حیاتی در تضمین عملکرد و دوام قیر در تولیدی شرکت کیاپترو ایفا میکند. این فرایند شامل مجموعهای از آزمایشها و بررسیهای دقیق است که بهمنظور ارزیابی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی قیر انجام میشود.
یکی از تأثیرات مهم کنترل کیفیت قیر نفوذی، اطمینان از ویسکوزیته مناسب آن است. ویسکوزیته قیر باید بهگونهای باشد که در شرایط مختلف دمایی و محیطی عملکرد مطلوبی داشته باشد.
کنترل کیفیت همچنین به بررسی میزان آب موجود در قیر و حلالیت آن در مواد مختلف میپردازد. این ویژگیها میتوانند تأثیر مستقیمی بر دوام و ماندگاری قیر در کاربردهای مختلف داشته باشند. بهعنوانمثال قیری که دارای میزان آب کمتری است، مقاومت بیشتری در برابر شرایط محیطی سخت خواهد داشت.
با انجام دقیق این آزمایشها ما میتوانیم محصولاتی که دارای بالاترین سطح کیفیت و عملکرد هستند را به بازار عرضه کنیم و این امر به افزایش رضایت مشتریان، کاهش هزینههای نگهداری و تعمیرات کمک میکند.
در نهایت، تعهد به کنترل کیفیت این ماده ارزشمند نشاندهنده مسئولیتپذیری و حرفهایگری در صنعت قیر و آسفالت است که میتواند به ارتقا سطح کیفی پروژههای عمرانی و بهبود زیرساختهای کشور کمک شایانی نماید.
سخن پایانی
کنترل کیفیت قیر نه تنها یک ضرورت فنی بلکه یک تعهد به ارائه محصولاتی با بالاترین استانداردها است. این فرایند تضمین میکند که قیر تولیدی دارای ویژگیهای مطلوبی همچون ویسکوزیته مناسب، نقطه اشتعال ایمن و مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی مختلف باشد.
با رعایت دقیق استانداردهای کنترل کیفیت، شرکتها میتوانند اطمینان حاصل کنند که محصولاتشان در پروژههای عمرانی و راهسازی عملکرد بهینهای دارند و دوام بالایی را ارائه میدهند.
همچنین آزمایشها بر روی قیر خالص از تولید تا مصرف یک فرایند مستمر و حیاتی است که به بهبود مداوم محصولات و افزایش رضایت مشتریان کمک میکند.
سؤالات متداول
۱ . گرانوی قیر با چه دستگاهی اندازهگیری میشود؟
با دستگاه ویسکوزیته کینماتیک اندازهگیری میشود و استاندارد آن ASTMDAA5 است.
۲ . مزایای استفاده از قیرهای امولسیونی چیست؟
قابلیت استفاده در دمای محیط، سازگاری با محیط، دارای قابلیت نفوذپذیری بالا، قابلیت بارگیری آسان بهصورت فله یا بشکه، قابلیت پمپاژ آسان به دلیل ویسکوزیته مناسب و…
۳ . کاربرد قیر محلول چیست؟
محدود بودن وسایل گرمکننده قیر، تجزیه قیر در دماهای بالا، ایمن نگهداشتن کارگران، جلوگیری از آتشسوزی و صرفهجویی در زمان از قیرهای محلول استفاده میشود.
سایر مقالات :
بدون دیدگاه